Hoofdstuk 4: Gestalt

4.1 Gestalt = eenvoud

Eenvoud is het kenmerk van Gestalt. Goed toepassen van de Gestaltwetten zorgt voor visuele ordening van informatie en dus voor een lagere ‘breinbelasting’. Gestaltwetten pas je meestal al onbewust toe. Er is vastgesteld dat er ongeveer 114 Gestaltwetten bestaan, waarvan maar een klein deel visueel is toe te passen.

Sorteren - weten wat bij elkaar hoort - is een van de belangrijkste functies van de Gestaltwetten. De Gestaltwetten staan niet op zichzelf: ze versterken elkaar en vullen elkaar aan. 

4.2 Wet van voorgrond en achtergrond

De Wet van de voor- en achtergrond wilt zeggen: je ziet in 1 tekening of beeld meerdere dingen. Het komt erop neer dat van een afbeelding sommige  onderdelen een prominente rol spelen (de figures) en dat andere naar de achtergrond worden verdrongen (de ground). De afbeelding wordt daardoor als het ware in twee delen onderverdeeld. 

Een oud voorbeeld hierboven. Is het een konijn? Of toch een eend? 

4.3 Wet van eenvoud

'Less is more'. 
Eenvoud is het belangrijkste principe van gebruiksvriendelijkheid. 

De belangrijkste vraag die voortkomt uit de wet van eenvoud is: Welke onderdelen heb ik nodig (op deze website, op deze tijdschriftpagina enzovoort), en welke niet? 

Zo zie je hier boven links: een opgeruimde kast, veel spullen maar wel gebruiksvriendelijk. Je bepaalt zelf welke onderdelen je nodig hebt. Boven rechts: dezelfde kast, dezelfde spullen maar allemaal door elkaar heen, zodat je geen overzicht meer hebt. 

4.4 Wet van nabijheid

Het grootste belang van deze wet is: pas je hem goed toe, dan kun je er misverstanden mee uitsluiten. Dingen die bij elkaar horen, behoor je in de buurt van elkaar te plaatsen.  

Bij deze filmposter staan de namen niet goed geplaatst boven de juiste acteurs. 

4.5 Wet van overeenkomst

Goed gebruik van deze wet maakt tal van visuele producten gebruiksvriendelijker. Deze wet maakt ons het leven kortom - mits goed toegepast - veel gemakkelijker. Wat overeenkomstig moet zijn, kan van alles zijn. Kleur, vorm, beweging, hoeveelheid, materiaal grootte en nog veel meer. 

·      

4.6 Wet van symmetrie

Een subwet van de Wet van overeenkomst. Onze hersenen schijnen van symmetrie te houden, ook bij gezichten. 
Op mijn computer heb ik een fotoprogramma waarbij de ene helft van je gezicht gespiegeld wordt, zodat je een symmetrisch gezicht krijgt. Zie hieronder: 

En hier is het weer normaal. 

4.7 Wet van gelijke achtergrond

Ook dit is een uitbreiding van de Wet van overeenkomst. Een overeenkomstige achtergrondkleur is een van de meest effectieve manieren om voorwerpen te groeperen. Deze wet overtreft in 'sterkte' bijvoorbeeld de Wet van overeenkomst en de Wet van nabijheid. 

4.8 Wet van gelijke bestemming 

Deze wet is vooral van belang bij bewegende beelden. 'Dingen die dezelfde kant op bewegen, worden als eenheid gezien'.

4.9 Wet van geslotenheid

Dit is de Gestaltwet die op internet en in de boeken vaak het slechtst wordt begrepen en uitgelegd. Er zijn twee interpretaties mogelijk dus is deze wet opgedeeld in twee subwetten: de Wet van ingeslotenheid en de Wet van het ingevulde hiaat. 

4.10 Wet van ingeslotenheid

Soms willen we elementen duidelijk van elkaar scheiden. Zelfs de suggestie van een lijn is vaak genoeg. Onze hersenen nemen die virtuele lijn toch waar. 

4.11 Wet van het ingevulde hiaat 

Volledige ingeslotenheid is niet noodzakelijk om toch het geheel waar te kunnen nemen. Onze hersenen zijn in staat niet ingevulde hiaten in te vullen zodat we het geheel toch 'zien'.

Onze hersenen vullen ontbrekende visuele informatie aan, zoals het rolstoelwiel hierboven. In feite is het een halve cirkel maar niemand die eraan twijfelt dat dit een rolstoelwiel is. 

4.12 Wet van continuïteit 

We kijken van links naar rechts en van boven naar beneden, we bekijken informatie het liefst met de klok mee. Informatie die op een andere manier is gerangschikt, brengt onze hersenen in de war. Voorwerpen die in een doorgaande lijn of volgorde zijn geplaatst, worden als geheel waargenomen en aan elkaar gekoppeld in tijd en/of plaats. 

4.13 Wet van ervaring

We zijn geneigd objecten die we waarnemen te vergelijken en te koppelen aan dingen die we al kennen. Herkenbare, uit het leven gegrepen symbolen en metaforen gebruiken is succesvol: ze minimaliseren het geheugengebruik van de bezoeker. 

4.14 Gestalt als totaalbeleving

De Gestaltwetten kunnen ervoor zorgen dat domme of onhandige fouten worden vermeden. Zoals al gezegd, is het belangrijk om te weten dat deze wetten niet op zich zelf staan maar elkaar versterken en elkaar aanvullen. Gestaltwetten gelden niet alleen voor beeldtaal, 'Gestalt' staat voor 'totaalbeleving': alle zintuigen werken mee aan het verwerken van de informatie.